Najważniejsze choroby warzyw i metody ich zwalczania

Warzywa uprawiane samodzielnie na działce są smaczniejsze i przede wszystkim zdrowsze od tych, które kupujemy w sklepach. Niestety, nawet właściwa pielęgnacja nie jest w stanie ochronić ich przed licznymi chorobami. Dlatego należy zapewniać roślinom jak najlepsze warunki - warto stosować naturalne metody i jeśli się da, unikać sięgania po preparaty chemiczne. Poniżej przedstawiamy podstawowe metody zapobiegania chorobom warzyw.

Choroby warzyw i metody ich zwalczania

Zgorzel siewek

Dotyczy młodych siewek różnych gatunków (często sałaty i kapusty). Porażone korzenie ciemnieją i gniją. Należy stosować na rozsadnikach kompost z dodatkiem piasku i mączki bazaltowej, używać odkażonego podłoża oraz czystych doniczek, nie podlewać rozsady zbyt obficie.

Kiła kapustnych

Atakuje kapustę, kalafiora, brukselkę, rzepę, brukiew oraz rzodkiewkę. Korzenie stają się nabrzmiałe i zniekształcone, rośliny karłowacieją i przebarwiają się, a gdy jest gorąco - więdną. Dlatego należy usuwać chore rośliny i chwasty, a jesienią wapnować glebę. Nie należy uprawiać kapusty na glebach kwaśnych oraz w miejscach, gdzie choroba już wystąpiła. Ochrona chemiczna warzyw polega na podlewaniu ich 2% roztworem środka Topsin M 500 SC (bezpośrednio przed lub po posadzeniu roślin).

Bakterioza kapustnych

Cierpią na nią wszystkie warzywa kapustne. Choroba objawia się mokrym gniciem róż kalafiora i brokuła, a także kapusty u nasady głąba. Do walki z bakteriozą można zastosować ekstrakt z grejpfruta - Grevit 200 SL. W okresie pozbiorczym warto opryskiwać nim róże brokułów lub kalafiorów (25 ml środka na 100 l wody).

Czerń krzyżowych

Choroba ta atakuje warzywa kapustne (kapustę, kalafiora, brokuła). Zaczyna się od liści, po czym przenosi się na główki i róże roślin. Na liściach kapusty pojawiają się różnej wielkości plamy o ciemnym zabarwieniu, a nawet dziury. Róże kalafiora i brokuła pokryte są lekko zapadniętymi, brązowymi plamami oraz nalotem grzybni. Należy przestrzegać prawidłowego zmianowania w uprawie, a porażone liście usuwać i głęboko zakopywać lub spalać. Przed siewem warto zaprawiać nasiona fungicydami, natomiast po pojawieniu się objawów choroby spryskiwać rośliny na przemian środkami: Amistar 250 SC i Bravo 500 SC.

Parch zwykły

Dotyka ziemniaki, rzodkiewkę oraz inne warzywa korzeniowe i okopowe, a także kapustne. U rzodkiewek, na zgrubieniach korzeniowych widoczne są małe, białe plamki. Na bulwach ziemniaka pojawiają się wzniesione plamy, niekiedy pękające - przy silnym porażeniu, bulwy mogą być popękane i zniekształcone. Aby zapobiec chorobie należy poprawić strukturę gleby - unikać jej przesuszania, zrezygnować z wapnowania, a na glebach alkaicznych stosować nawozy zakwaszające i zmianowanie (dla rzodkiewki dobrym przedplonem są ogórki i fasola). Ponadto, warto wybierać odmiany odporne na ataki choroby.

Alternarioza naci marchwi, czarna zgnilizna korzeni

Choruje marchew, seler, pietruszka oraz szpinak. Na liściach i ogonkach liściowych marchwi pojawiają się niewielkie, brązowo-czarne plamy - patogeny najpierw atakują najstarsze, dolne liście, a następnie pozostałe. Nać przedwcześnie zasycha. Choroba znacznie rzadziej dotyka pietruszkę i selera. Nie należy uprawiać marchwi na terenach podmokłych. Nasiona warto zaprawiać fungicydami, a w ochronie chemicznej stosować Amistar 250 EC i Bravo 500 SC. Porażoną nać marchwi należy natychmiast usunąć.

Mączniak prawdziwy baldaszkowatych

Atakuje marchew oraz pietruszkę. Na liściach i ogonkach liściowych pojawia się biały, obfity nalot, po czym następuje ich zamieranie. Nie należy uprawiać roślin w zbyt dużym zagęszczeniu. Po wystąpieniu pierwszych plamek należy rozpocząć opryski środkami Biosept 33 SL lub Grevit 200 SL (stosować je naprzemiennie w odstępach 7-10 dniowych).

Septorioza selera

Pojawiają się brunatno-szare plamki na liściach i ogonkach liściowych. Liście od dołu stopniowo zasychają. Warto zaprawiać nasiona na mokro preparatem Grevit 200 SL przez ok. 2 minuty i sukcesywnie obcinać porażone liście. W przypadku konieczności zastosowania ochrony chemicznej (preparaty: Bravo, Dithane, Grevit), należy opryskiwać rośliny trzykrotnie w odstępach 7-10 dniowych. W ochronie przedzbiorczej można stosować jedynie Grevit.

Zaraza ziemniaka

Dotyczy ziemniaków i pomidorów. Na skórce ziemniaków pojawiają się ciemne plamy, a miąższ przebarwia się na czerwono-brązowo. Owoce pomidorów również zaczynają się przebarwiać, a następnie marszczyć i gnić. Aby zapobiec chorobie należy dołować ziemniaki głęboko, aby odizolować bulwy od zarodników. Zapobiegawczo można opryskiwać je odwarem ze skrzypu polnego i cebuli (przez cały okres wegetacji w odstępach 14 dniowych). Po wystąpieniu pierwszych objawów choroby warto zastosować preparat Biosept 33 SL lub Grevit 200 SL, zaś po zakończeniu zbiorów usunąć porażone rośliny.

Alternarioza

Choroba ta atakuje cebulę, pora, pomidory, ziemniaki, paprykę i oberżynę. Na pędach kwiatostanowych oraz liściach cebuli i pora pojawiają się brązowo-fioletowe plamy, pokryte aksamitnym nalotem grzybni. Pomidory pokryte są różnej wielkości plamami - porażone owoce stają się skórzaste i zasychają. U papryki alternarioza objawia się w postaci wklęsłych, okrągłych plam na owocach, pokrytych aksamitnym nalotem. Należy opryskiwać rośliny naprzemiennie preparatem Amistar 250 EC i Grevit 200 SL.

Bakteryjna kanciasta plamistość ogórka, mączniak prawdziwy ogórka, parch dyniowatych, antraknoza dyniowatych

Cierpią na nią ogórki i inne warzywa dyniowate. Na liściach widoczne są oliwkowo-żółte plamy, a później dziurki. W razie wystąpienia bakteryjnej plamistości ogórka należy usuwać i niszczyć porażone liście oraz owoce. W ochronie ekologicznej warto stosować Biosept 33 SL, Bioczos BR lub Grevit 200 SL, zaś w ochronie chemicznej - fungicydy miedziowe, np.: Miedzian 50 WP (zabiegi należy wykonywać co 7-10 dni). Mączniak prawdziwy objawia się białym, mączystym nalotem na liściach i łodygach. Parch dyniowatych powoduje zamieranie zawiązków owoców w okresie kwitnienia oraz plamy z aksamitnym nalotem grzyba na owocach. Natomiast antraknoza uwidacznia się w postaci jasnobrązowych plam na liściach i łodygach oraz ciemnych, wklęsłych plam na owocach. Aby zapobiec tym chorobom należy opryskiwać rośliny odwarem ze skrzypu polnego. Można też stosować preparaty: Bravo 500 SC, Curzate M 75 WP, Ridomil Gold MZ 68 WG lub Nimrod 250 EC.

Czekoladowa plamistość bobu, askochytoza bobu

Czekoladowa plamistość objawia się w postaci małych plamek widocznych po obu stronach liści, a następnie ukazujących się również na łodygach i strąkach - porażone części rośliny opadają. Askochytoza powoduje owalne, ciemnobrązowe plamy z obwódką na liściach, łodygach oraz strąkach. Należy wysiewać zdrowe nasiona, przestrzegać zmianowania i nie dopuszczać do nadmiernego zachwaszczania. Pod koniec zbiorów porażone rośliny należy usunąć i spalić.

Antraknoza fasoli, bakterioza obwódkowa fasoli

Choroby te atakują fasolę, w wyniku czego powstają jasne, tłuste i lekko wgłębione plamy. Porażone rośliny należy usunąć i głęboko zakopać. Warto zastosować Biosept 33 SL, a w ochronie chemicznej środki miedziowe.

Mączniak rzekomy cebuli

Występuje porażenie na liściach w postaci szaro-zielonych plam z pylącym nalotem grzyba. Zdeformowane, łukowato wygięte liście stopniowo zasychają. Nie należy lokalizować uprawy cebuli w miejscach osłoniętych i blisko zbiorników wodnych. Po zauważeniu pierwszych objawów choroby, rośliny należy podlewać odwarem ze skrzypu polnego. Można też zastosować Biosept 33 SL, zaś w ochronie chemicznej - Bravo 500 SC, Curzate M 49.5 WP, Mildex 711.9 WG lub Polyram 70 WG (opryskiwać co 10 dni).

Fuzaryjna zgnilizna cebuli, zgnilizna szyjki, biała zgnilizna

Choroby te atakują cebulę oraz czosnek. Fuzaryjna zgnilizna objawia się poprzez zgorzel siewek, po czym następuje zamieranie roślin od piętki. Zgnilizna szyjki powoduje gnicie cebul od szyjki, natomiast biała zgnilizna - zahamowany wzrost, zamieranie korzeni, gnicie cebul od piętki oraz widoczny biały nalot. Aby zapobiec tym chorobom należy przestrzegać płodozmianu i poprawić przepuszczalność gleby. Z uwagi na możliwość przenoszenia chorób grzybowych i bakteryjnych, warto zaprawiać cebulę do 2 dni przed sadzeniem (na mokro z dodatkiem preparatu Grevit 200 SL).