Morfologia krwi - jak czytać i jakie są normy?

Morfologia krwi jest podstawowym badaniem diagnostycznym, pozwalającym wykryć w organizmie różnego rodzaju procesy chorobowe.

Poniżej przedstawiamy interpretację wyników badań krwi; warto wiedzieć czym może być spowodowany wzrost lub spadek normy.

MCV

Średnia objętość pojedynczej krwinki.

Norma: u kobiet 81-99 fl, u mężczyzn 80-94 fl

Powyżej normy - niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego w przebiegu, zapalenie bądź niewydolność wątroby, alkoholizm, niedoczynność tarczycy. Wzrost może wystąpić również po chemioterapii, ostrym krwotoku lub hemolizie

Poniżej normy - niedokrwistość z niedoboru żelaza, talasemia a także niedokrwistość syderoblastyczna. Spadek może pojawiać się w chorobach przewlekłych

MCH

Średnia masa hemoglobiny w krwince.

Norma: u kobiet 27-31 pg, u mężczyzn 27-34 pg

Powyżej normy - sferocytoza

Poniżej normy - zaburzenia wodno-elektrolitowe typu przewodnienie hipotoniczne oraz niedokrwistość niedobarwliwa

MCHC

Średnie stężenie hemoglobiny w krwince.

Norma: 33-37 g/dl

Powyżej normy - sferocytoza lub hipertoniczne odwodnienie

Poniżej normy - zaburzenia wodno-elektrolitowe typu hydrotoniczna hiperhydracja. MCHC może być obniżone również w niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza

Hemoglobina (Hb)/(HGB)

Białkowy składnik krwinek czerwonych. Jej zadaniem jest transport tlenu i dwutlenku węgla od i do komórek organizmu. Hemoglobina jest podstawowym parametrem, który służy do rozpoznawania niedokrwistości. Stężenie tego związku zależy od wieku i płci; najwyższe jest u noworodków.

Norma: u kobiet 12-16 g/dl, u mężczyzn 14-18 g/dl

Powyżej normy - odwodnienie (biegunka, wymioty, potliwość), nadkrwistość pierwotna (czerwienica prawdziwa) lub nadkrwistość wtórna (przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory nerek)

Poniżej normy - niedokrwistość i przewodnienie

Hematokryt (HCT)

Stosunek objętości krwinek czerwonych do objętości osocza. Wartość HCT zależy od krwinek czerwonych, objętości erytrocytów, objętości krwi krążącej, płci oraz wieku.

Norma: u kobiet 37-47%, u mężczyzn 42-52%

Powyżej normy - czerwienica prawdziwa, niedotlenienie tkanek, przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory lub torbielowatość nerek. Podwyższony wskaźnik HCT może być również spowodowany pobytem w górach lub na skutek leczenia sterydami

Poniżej normy - niedokrwistość i przewodnienie

Anizocytoza (RDW)

Współczynnik zmienności rozkładu objętości erytrocytów.

Norma: 11,5-14,5%

Powyżej normy - niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość megaloblastyczna, hemolityczna, makrocytowa (choroby wątroby). Wzrost wartości RDW może wystąpić również po przetoczeniu krwi i w wyniku przerzutów nowotworowych

Poniżej normy - różnego rodzaju niedokrwistości

Anizochromia (HDW)

Zjawisko występowania w badanej krwi różnorodnie wybarwionych erytrocytów.

Norma: 2,2-3,2 g/dl

Powyżej normy - niedokrwistość hemolityczna lub niedobór żelaza

Retikulocyty (RET)

Młode formy erytrocytów (czerwone krwinki), które powstają w szpiku. Mają one jądro komórkowe.

Norma: 5-15%

Powyżej normy - zespół hemolityczny, ostra niedokrwistość pokrwotoczna i ostre niedotlenienie

Poniżej normy - niedokrwistość hipo- i aplastyczna, niewydolność nerek i zespół mielodysplastyczny 

Erytrocyty (RBC)

Podstawowe składniki morfotyczne krwi, czyli tzw. czerwone krwinki. Komórki te transportują tlen do tkanek i dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Powstają w szpiku kostnym i żyją średnio 100 dni. Liczba krwinek czerwonych zależna jest od płci i wieku.

Norma: u kobiet 4,2-5,4 mln/ul, u mężczyzn 4,7-6,2 mln/ul

Powyżej normy - czerwienica prawdziwa, przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory, torbielowatość nerek i zespół Cushinga. Wzrost może wynikać z leczenia sterydami, odwodnienia, wstrząsu, zapalenia otrzewnej, oparzeń z utratą osocza

Poniżej normy - niedokrwistość, przewodnienie oraz nagła utrata krwi

Leukocyty (WBC)

Jądrzaste komórki, które powstają w szpiku kostnym i w tkance limfatycznej. Najważniejszą funkcją leukocytów jest obrona organizmu przed mikroorganizmami.

Norma: 4-10 tys/ul

Powyżej normy - stres, ciąża, poród, wysiłek fizyczny. Patologiczny wzrost WBC występuje w ostrych i przewlekłych procesach zapalnych, zakażeniach, ostrych krwotokach, chorobach nowotworowych. Może również wystąpić w wyniku uszkodzeń tkanek (oparzenia), zawału serca, zaburzeń metabolicznych i martwicy wątroby

Poniżej normy - aplazja i hipoplazja szpiku (wrodzona i nabyta), posocznica, grypa, odra, ospa wietrzna, różyczka, WZW, ostra białaczka oraz kolagenoza

Limfocyty (LYMPH)

Komórki układu odpornościowego, należące do leukocytów. Posiadają zdolność swoistego rozpoznawania antygenów. Są komórkami uczestniczącymi w zwalczaniu białek pochodzenia pozaustrojowego.

Norma: 2,5-4,5 tys/ul

Powyżej normy - przewlekła białaczka, krztusiec, odra, świnka, gruźlica, kiła, różyczka, choroby immunologiczne

Poniżej normy - przewlekły stres, białaczka i ziarnica złośliwa

Monocyty (MONO)

Komórki żerne, które oczyszczają krew z obumarłych tkanek i bakterii. Produkują interferon, hamujący namnażanie się wirusów. Są największe wśród krwinek białych.

Norma: 0,3-0,8 tys/l'l

Powyżej normy - gruźlica, kiła, zapalenie wsierdzia, mononukleoza zakaźna, nowotwory

Poniżej normy - infekcje lub stosowanie niektórych leków, np.: glikokortykosterydów

Trombocyty (PLT)

Bezjądrzaste elementy morfotyczne krwi, które są nazywane płatkami krwi. Powstają w szpiku i tkance limfatycznej.

Norma: 150-400 tys/ul

Powyżej normy - przewlekły zespół mieloproliferacyjny, infekcje, choroby nowotworowe, usunięcie śledziony

Poniżej normy - zespół Franconiego, niedokrwistość aplastyczna, ostra białaczka szpikowa, niewydolność nerek, zakażenie wirusowe, zwłóknienie szpiku, naświetlanie promieniami jonizującymi

Neutrofile (NEUT)

Komórki układu odpornościowego, należące do granulocytów. Ich znaczenie wynika z szybkiej reakcji na obce organizmowi substancje.

Norma: 50-70 tys/ul

Powyżej normy - choroby nowotworowe, zakażania, urazy, palenie papierosów, III trymestr ciąży

Poniżej normy - zakażenia grzybicze, wirusowe, bakteryjne oraz pierwotniakowe

Eozynofile (EOS)

Krwinki białe zaliczane do granulocytów kwasochłonnych; stanowią do 4% wszystkich krwinek białych we krwi.

Norma: 0,1-0,3 K/ul (G/l)

Powyżej normy - choroby alergiczne i pasożytnicze, choroby krwi, łuszczyca

Poniżej normy - dur brzuszny, posocznica, czerwonka, zakażenia, zwiększony wysiłek fizyczny, urazy i oparzenia

Bazofile (BASO)

Za wzrost wartości bazofilów odpowiadają granulocyty zasadochłonne - rodzaj krwinek białych które wykazują powinowactwo do związków o odczynie zasadowym. 

Norma: 0-0,13 x 109/l

Powyżej normy - alergie, przewlekła białaczka szpikowa, wrzodziejące zapalenie jelit, niedoczynność tarczycy, rekonwalescencja po przebytej infekcji

Poniżej normy - ostre infekcje, gorączka reumatyczna, ostre zapalenie płuc, stres, nadczynność tarczycy

Odczyn Biernackiego (OB)

Badanie szybkości opadania krwinek czerwonych.

Norma: u kobiet 3-15 mm, u mężczyzn 10 mm

Powyżej normy - stan zapalny, ciąża, niedokrwistość, choroba nowotworowa

Poniżej normy - alergie, nadkrwistość, obniżona wartość fibrynogenu

Żelazo (Fe)

Wchodzi w skład hemoglobiny i mioglobiny; występuje również w postaci związanej z białkami.

Norma: 12,5-26 l'mol/l

Powyżej normy - przedawkowanie preparatów żelaza, zatrucie ołowiem, stan zapalny nerek

Poniżej normy - utrata żelaza, niedobory żywieniowe

Ferrytyna

Najczulszy wskaźnik niedoboru żelaza, który odzwierciedla ilość żelaza magazynowanego w ustroju.

Norma: u kobiet 12-150 ug/l, u mężczyzn 15-200 ug/l

Powyżej normy - stany zapalne, uszkodzenia wątroby, martwica komórek, nadmiar żelaza w ustroju

Poniżej normy - niedobór żelaza

Transferyna (TRF)

Białko regulujące stężenie jonów żelaza w osoczu krwi i transportujące je do tkanek.

Norma: u kobiet 223-446 ug/l, u mężczyzn 251-391 ug/l

Powyżej normy - III trymestr ciąży (objaw prawidłowy), stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych i estrogenów

Poniżej normy - zespół nerczycowy, hemoliza, hemochromatoza, przedawkowanie żelaza, częste przetaczanie krwi

Erytropoetyna (EPO)

Hormon peptydowy, który stymuluje proces powstawania krwinek czerwonych w szpiku kostnym. Najwyższe jego stężenie obserwuje się nocą, a najmniejsze nad ranem.

Norma: 6-32 ug/ml

Powyżej normy - zwyrodnienie wielotorbielowate nerek, spadek utlenowania krwi

Poniżej normy - przewlekła mocznica

Całkowita zdolność wiążania żelaza (TIBC)

Parametr dokładnie oceniający wewnątrzustrojową gospodarkę żelaza.

Norma: 306-429 ug/l lub 54,7-76,8 umol/l

Powyżej normy - niedobór żelaza, ciążą, utrata krwi, leczenie estrogenami

Poniżej normy - przewlekłe zakażenia, nowotwory, hemochromatoza, hemosyderoza, mocznica, zespół nerczycowy