Czym rożni się separacja od rozwodu?

Małżonkowie decydujący się na rozstanie, mają do wyboru różnorodne wyjścia. Jeśli nie nastąpił całkowity rozpad małżeństwa, warto zastanowić się nad separacją małżeńską. Jest ona orzekana, podobnie jak w przypadku rozwodu przez odpowiedni sąd, z tym że znacząco się od niego różni. Przed podjęciem ostatecznej decyzji: rozwód czy separacja, warto poznać różnice między jednym a drugim.

Czym jest separacja?

Separacja jest pewnego rodzaju stanem przejściowym w małżeństwie i daje możliwość wyboru: powrotu lub rozstania. Jest to czas na zadanie sobie pytania: "Co dalej?" - jedni potrzebują go mniej, inni więcej. Separacja jest dobrym wyjściem, ale tylko w przypadku ustalenia czasu jej trwania. Konkretny termin niejako musza obie strony do myślenia/rozwiązania problemu i podjęcia ostatecznej decyzji.

Czym jest rozwód?

Rozwód jest definitywnym zakończeniem małżeństwa - z chwilą, gdy przestaje ono istnieć, powstaje również rozdzielność majątkowa między byłymi małżonkami. Jeśli istnieje choć cień nadziei, że para może być jeszcze razem, warto wstrzymać się z podjęciem ostatecznego kroku.

Różnice między separacją a rozwodem:

1. Jeśli małżonkowie dojdą do porozumienia, separację można uznać za zawieszoną i przywrócić do życia "stare" małżeństwo. Rozwód jest nieodwracalny po jego orzeczeniu, byli małżonkowie mogą zawierać nowe związki małżeńskie. Jeśli małżonkowie posiadają dzieci lub wspólny majątek, uzyskanie rozwodu jest długim i często skomplikowanym procesem.
2. Separację można łatwiej uzyskać w sądzie. Nie trzeba udowadniać trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, wystarczy wykazać że rozkład ten jest zupełny (tzn. brak jest jakichkolwiek szans na poprawę i uratowanie związku). Z wnioskiem o separację może wystąpić nawet małżonek winny rozkładowi pożycia; przy rozwodzie jest to w zasadzie niemożliwe.
3. Jeśli obie strony są zgodne i brak jest wspólnych małoletnich dzieci, separację można uzyskać już po pierwszej rozprawie. Rozwód może w takiej sytuacji trwać dłużej, zwłaszcza jeśli w grę wchodzi np.: podział majątku czy konieczność orzekania winy.
4. Rozpoznanie sprawy o rozwód następuje w postępowaniu odrębnym dla spraw małżeńskich - należy złożyć pozew, który podlega stałej opłacie sądowej. Separacja rozpoznawane jest w procesie, jeśli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci lub jeśli ich nie mają, ale brak jest ich zgodnego orzeczenia separacji. Postępowanie również toczy się na podstawie odrębnych przepisów w sprawach małżeńskich i sąd orzeka, który z małżonków winny jest zupełnego rozkładu pożycia małżonków, chyba że strony z tego zrezygnują. Tryb nieprocesowy jest przewidziany w przypadku, gdy małżonkowie występują ze zgodnym żądaniem orzeczenia separacji i nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Do sądu należy wnieść wniosek, który podlega stałej opłacie sądowej. Postępowanie dowodowe polega na przesłuchaniu stron, sąd nie orzeka o winie małżonków.
5. Będąc po rozwodzie, można wrócić do swojego poprzedniego nazwiska (może to nastąpić tylko poprzez złożenie oświadczenia kierownikowi urzędu stanu cywilnego w ciągu 3 miesięcy od orzeczenia rozwodu). Po orzeczeniu separacji, powrót do poprzedniego nazwiska jest niemożliwy.
6. Po rozwodzie, okres płacenia alimentów drugiemu małżonkowi jest w niektórych przypadkach ograniczony do 5 lat, ale można żądać przedłużenia tego okresu. Przy separacji takie ograniczenia nie występują.
7. Po separacji, małżonkowie są obowiązani do wzajemnej pomocy, jeśli wymagają tego względy słuszności. W praktyce trudno jednak dochodzić sądownie pomocy od drugiego małżonka, ze względu na ogromną niejasność pojęcia "względy słuszności". W przypadku orzeczenia o rozwodzie, na małżonkach nie ciąży taki obowiązek.
8. Po orzeczeniu separacji, małżonek nie dziedziczy ustawowo po zmarłym małżonku. Wygasa również domniemanie pochodzenia dziecka po mężu matki (domniemywa się, że dziecko urodzone przez zamężną kobietę, pochodzi od jej męża). Ponadto, do aktu małżeństwa zostaje wpisana informacja o separacji.

Decydując się na separację warto również wiedzieć, że:

• stan długiego przebywania w separacji może działać na niekorzyść - ludzie mają tendencję do odwlekania załatwiania trudnych spraw. Boją się ponoszenia konsekwencji, wolą trwać w stanie choćby pozornego spokoju - to niestety nie powoduje żadnych konstruktywnych zmian. Im bliżej o decyzji o rozwodzie, tym pewniejszym można być, że separacja jest tylko przedłużeniem pewnych trudności z którymi i tak trzeba będzie się zmierzyć w trakcie procesu rozwodowego;
• nie ma możliwości unieważnienia separacji, możliwe jest jednak zniesienie jej na zgodny wniosek małżonków w przypadku, gdy powrócili oni do wspólnego pożycia. Aby tak się stało, konieczna jest rozprawa przed sądem. Wraz ze zniesieniem separacji, ustają jej skutki, a sąd rozstrzyga kwestię władzy rodzicielskiej;
• aby przeprowadzić separację z orzeczeniem o winie, konieczne jest złożenie pozwu. Jeśli małżonkowie są zgodni, wystarczy przygotować wniosek o orzeczenie między nimi separacji.

Zarówno w sprawach o separację jak i rozwód, warto zwrócić się o pomoc do adwokata.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 r., Nr. 43, poz. 296 z późn. zm.).