Jak zatrudnić cudzoziemca?

Podstawowym dokumentem, który umożliwia cudzoziemcowi zatrudnienie na terytorium Polski jest zezwolenie na pracę wydawane przez właściwego wojewodę na wniosek pracodawcy. Obowiązek posiadania takiego dokumentu dotyczy tych cudzoziemców, którzy nie mogą być zatrudnieni bez zezwolenia w Polsce.

Ogólne warunki zatrudniania cudzoziemców na terytorium Polski

Unia Europejska pozwala na swobodny przepływ pracowników, który obejmuje:

• swobodne przemieszczanie się w obrębie UE w celu przyjęcia pracy
• przyjęcie konkretnej oferty pracy
• przebywanie w jednym z państw członkowskich w celu wykonywania pracy
• pozostawanie po zakończeniu zatrudnienia, na terytorium jednego z państw członkowskich.

Osoby z państw, które nie są objęte swobodną przepływu pracowników mogą być zatrudnieni w Polsce pod warunkiem uzyskania zezwolenia na pracę. Jest to wymagane w sytuacji, gdy cudzoziemiec:

• wykonuje pracę w podmiocie mającym swoją siedzibę na terytorium Polski
• wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Polski w celu realizacji usług eksportowych
• wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany przez niego do podmiotu mającego siedzibę na terytorium Polski na okres przekraczający 30 dni w roku w celu wykonania zadania innego niż realizacja usług eksportowych.

Warunkiem koniecznym do wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca w Polsce jest wcześniejsze uzyskanie przez pracodawcę przyrzeczenia, zaś przez cudzoziemca uzyskanie jednego z poniższych dokumentów:

• odpowiedniej wizy
• zezwolenia na zamieszkanie w Polsce na czas określony
• zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela państwa członkowskiego
• karty pobytu członka rodziny obywatela państwa członkowskiego

Zarówno zezwolenie na pracę jak i przyrzeczenie są wydawane przez właściwego wojewodę na wniosek pracodawcy:

• na czas określony (można wówczas złożyć wniosek o przedłużenie zezwolenia na pracę i przyrzeczenia)
• na określone stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy
• dla określonego cudzoziemca oraz pracodawcy.

Wymagania, które musi spełnić polski pracodawca chcący zatrudnić cudzoziemca

Formalności związane z chęcią zatrudnienia cudzoziemca powinno zacząć się od wizyty w Urzędzie Pracy. Firma zgłasza zapotrzebowanie na pracownika i dopiero w momencie, gdy Urząd nie znajdzie odpowiedniej osoby wśród lokalnych bezrobotnych, można wystąpić do wojewody o zgodę na zatrudnienie cudzoziemca.

Składa się wówczas następujące dokumenty:

• kserokopie NIP i REGON
• tłumaczenia przysięgłe dokumentów świadczących o kwalifikacji kandydata
• kserokopie zapisanych stron paszportu.

Wojewoda wydaje przyrzeczenie zgody na zatrudnienie, które pracodawca musi następnie dostarczyć do konsulatu RP. Wówczas cudzoziemiec otrzymuje wizę do pracy maksymalnie na 12 miesięcy.

Pracodawca zatrudniający cudzoziemca musi złożyć dwa wnioski. Pierwszy dotyczy wydania cudzoziemcowi przyrzeczenia na uzyskanie zezwolenia. Natomiast drugi jest odrębnym wnioskiem o wydanie samego zezwolenia na pracę cudzoziemca. Nie można złożyć jednego wniosku o wydanie obu dokumentów zarazem, dlatego jest konieczność składania dwóch odrębnych wniosków w tych sprawach.

Zezwolenie na pracę cudzoziemca wydawane jest w trzech jednoznacznie brzmiących egzemplarzach. Jeden zatrzymuje organ właściwy do wydania zezwolenia; natomiast dwa egzemplarze zezwolenia otrzymuje pracodawca, który następnie przekazuje jeden egzemplarz cudzoziemcowi.

Do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca, pracodawca jest zobowiązany dostarczyć następujące załączniki:

• dowód wniesienia opłaty za wydanie zezwolenia na pracę
• zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (z trzech ostatnich miesięcy) lub rejestr handlowy. Natomiast w przypadku osób fizycznych występujących o zatrudnienie cudzoziemca należy dołączyć dowód osobisty oraz numer NIP
• dokument potwierdzający prawo do lokalu (jeśli miejsce wykonywania pracy znajduje się w miejscu innym niż siedziba firmy)
• numer REGON (w przypadku firm)
• numer NIP
• umowę spółki lub Statut
• uchwałę o powołaniu cudzoziemca do pełnienia funkcji w zarządzie osoby prawnej
• kserokopię dokumentu podróży cudzoziemca
• oświadczenie pracodawcy o niezaleganiu z realizacją opłat podatkowych, składek ZUS oraz wynagrodzeń pracowników
• dokumenty potwierdzające poziom wykształcenia cudzoziemca oraz posiadane kwalifikacje
• informację starosty właściwego w zakresie złożonej oferty pracy ze względu na miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca
• pisemną informację pracodawcy w zakresie realizacji oferty EURES (sieć publicznych służb zatrudnienia i ich partnerów na rynku pracy, wspierająca mobilność w dziedzinie zatrudnienia na poziomie międzynarodowym, w krajach Unii Europejskiej oraz Norwegii, Islandii, Liechtensteinie i Szwajcarii)
• zaświadczenie o niekaralności cudzoziemca uzyskane w Polsce z Krajowego Rejstru Karnego
• zakres czynności cudzoziemca na przewidziane stanowisko pracy
• dokumenty potwierdzające podjęcie przez pracodawcę działań zmierzających do powierzenia zatrudnienia (umieszczenie ogłoszeń w prasie lub Internecie) wraz z pisemną informacją pracodawcy w zakresie realizacji, czyli wyjaśnienie czy ktoś odpowiedział na jego ogłoszenie
• oryginał pełnomocnictwa lub upoważnienia w przypadku reprezentowania pracodawcy przez inne osoby.

Należy pamiętać, że wszystkie dokumenty w formie kserokopii muszą być potwierdzone za zgodność z oryginałem. Oryginały natomiast należy przedstawić do wglądu.

Nawiązanie stosunku pracy pomiędzy polskim pracodawcą a cudzoziemcem

W obrocie prawnym na terytorium RP obowiązuje zasada, iż dokumenty sporządzane są w języku polskim. Jeśli chodzi o zawieranie umów z obcokrajowcami muszą być spełnione dwa warunki, by podpisać umowę w języku
polskim, a mianowicie:

• stosunek pracy ma być wykonywany na terenie Polski
• osoba mająca wykonywać pracę musi mieszkać na terytorium Polski w chwili zawarcia umowy o pracę.

Oczywiście nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby umowa została sporządzona w dwóch językach: polskim oraz ojczystym zatrudnianej osoby. Jednak wersja obcojęzyczna będzie jedynie tłumaczeniem umowy, a nie równorzędnym dokumentem.

Cudzoziemiec zatrudniany w Polsce podlega polskim przepisom prawa pracy, czyli otrzymuje co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy; dodatkowe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe i pracę w godzinach nocnych. Oprócz tego jest objęty przepisami o czasie pracy i dotyczącymi BHP.

Zwolnienie z obowiązku uzyskiwania zezwoleń na pracę cudzoziemca w Polsce

9 grudnia 2010 r. w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej zostało podpisane rozporządzenie, dzięki któremu obywatele Białorusi, Gruzji, Mołdowy, Rosji i Ukrainy mogą po 31 grudnia 2010 r. wykonywać pracę bez zezwoleń na pracę. Warunkiem podjęcia pracy jest posiadanie zarejestrowanego w Urzędzie Pracy oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia zatrudnienia.

Firma lub osoba fizyczna zamierzająca zatrudnić osobę z jednego z powyższych państw musi zarejestrować odpowiednie oświadczenie w Urzędzie Pracy właściwym dla siedziby lub miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Dopiero zarejestrowane oświadczenie stanowi podstawę do uzyskania przez cudzoziemca w polskiej placówce dyplomatyczno-konsularnej w kraju jego stałego pobytu, wizy pobytowej w celu podjęcia zatrudnienia.
Oświadczenie składa się wraz z kopią, następnie Urząd Pracy umieszcza na obu dokumentach informację o rejestracji. Oryginał oświadczenia powinien być przekazany cudzoziemcowi przez pracodawcę.

Uchylenie decyzji o wydaniu zezwolenia na pracę lub przyrzeczenia

Zezwolenie na pracę lub przyrzeczenie mogą być uchylone przez wojewodę, jeśli:

• cudzoziemiec wykonuje pracę nielegalnie
• cudzoziemiec utracił uprawnienia do wykonywania pracy
• ustała przyczyna, dla której wydano zezwolenia na pracę
• uległy zmianie okoliczności odnoszące się do wydanej decyzji.

Uchylenie decyzji jest jednoznaczne z natychmiastowym rozwiązaniem stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a cudzoziemcem. Jeżeli cudzoziemiec był delegowany, to pracodawca jest zobowiązany do odwołania go z delegacji.

Sankcje związane z naruszeniem Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach Rynku Pracy

Jeśli w przypadku kontroli zostaną stwierdzone nieprawidłowości związane z zatrudnieniem cudzoziemca bez zezwolenia, wojewoda lub organ celny występuje z wnioskiem do właściwego sądu rejonowego o nałożenie kary na pracodawcę.

Informacje o naruszeniu przepisów mogą być także przekazane do ZUS, PIP lub Izby Skarbowej. W zależności od stwierdzonych naruszeń, wojewoda lub organ celny powiadamia również Policję i Straż Graniczną. Pracodawca może zostać obciążony karą grzywny.

Przepisy prawne regulujące zatrudnianie cudzoziemców na terytorium Polski:

1. Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2006 r. nr 234, poz. 1694 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. nr 156, poz. 1116 z późn. zm.).
3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lipca 2006 r. w sprawie trybu wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. nr 141, poz. 1002 z późn. zm.).