Zapalenie wyrostka robaczkowego - objawy i leczenie

Wyrostek robaczkowy to podłużne uwypuklenie początkowej części jelita grubego (ślepego). Najczęściej układa się między pętlami jelitowymi w prawym dole biodrowym, ale istnieją też inne warianty lokalizacji. Długość wyrostka mieści się w przedziale 8-10 cm.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (OZWR) dzieli się na pięć etapów zaawansowania choroby - najgroźniejszym jest perforacja. Może pojawić się ropień okołowyrostkowy, który dodatkowo komplikuje i wydłuża leczenie. W skrajnych przypadkach - jeśli pomoc nie zostanie udzielona odpowiednio wcześnie bądź wcale, zapalenie otrzewnej może spowodować nawet śmierć pacjenta. Dużo zależy więc od reakcji chorego i czasu, w jakim trafi on do specjalisty. Największym błędem jest zwlekanie z wizytą u lekarza oraz bagatelizowanie podejrzanych objawów.

Objawy choroby

Głównym symptomem zapalenia wyrostka robaczkowego jest ból - początkowo ogólna bolesność brzucha, często określana jako ból wokół pępka lub w nadbrzuszu. Ból zwiększa się przy wysiłku i kaszlu, a ulgę choremu przynosi ugięcie prawej nogi. Po kilku godzinach ból zaczyna pojawiać się po prawej stronie podbrzusza - chory odczuwa wówczas ogromną niechęć do jedzenia oraz mdłości, często też wymiotuje. Dolegliwości nasilają się w przypadku uciskania prawej części podbrzusza - to tzw. objaw Blumberga.

Bólowi zazwyczaj towarzyszą:

• ogólne osłabienie organizmu,
• brak łaknienia,
• nudności i wymioty (u ok. 80% chorych),
• przyspieszone tętno,
• gorączka,
• częste oddawanie moczu,
• bolesność podczas badania przez odbytnicę,
• zaparcia i zatrzymanie gazów,
• u dzieci często biegunka i wzdęcia.

W zależności od umiejscowienia wyrostka, może wystąpić biegunka lub częste oddawanie moczu, a u starszych pacjentów - zaparcia. Charakterystycznym objawem jest wzrost temperatury ciała chorego, nawet do 39 stopni C. Bywa jednak, że objawy są nietypowe - przesunięcie wyrostka w kierunku miednicy powoduje bolesność przy badaniu przez odbytnicę lub pochwę.

Leczenie wyrostka robaczkowego

Przy najmniejszym podejrzeniu ostrego zapalenia wyrostka, chory poddawany jest operacji. Zabieg jest w tym przypadku jedynym rozwiązaniem - jego opóźnienie może doprowadzić do ciężkich powikłań zagrażających życiu pacjenta. Wyrostek robaczkowy można usunąć na dwa sposoby: metodą tradycyjną (laparotomia) lub laparoskopową.

Użycie laparoskopu jest mniej inwazyjne niż tradycyjna operacja - zamiast jednego dużego cięcia, w brzuchu pacjenta robi się jedynie trzy niewielkie otwory. Po takim zabiegu chory szybciej wraca do zdrowia, a czas jego rekonwalescencji znacznie się skraca. Niestety, metoda ta może być stosowana tylko i wyłącznie na dwóch pierwszych etapach choroby. W przypadku zaawansowanego jej stadium lub wystąpienia ryzyka perforacji w trakcie zabiegu, wyrostek usuwany jest za pomocą tradycyjnego zabiegu chirurgicznego.

Po appendektomii wykonywanej metodą tradycyjną, pacjent wraca do zdrowia na przełomie 2-4 tygodni; w przypadku laparoskopii okres ten ulega znacznemu skróceniu. W ciągu dwóch pierwszych dni konieczne jest przestrzeganie ścisłej diety, która zazwyczaj ogranicza sie do przyjmowania płynów - to czas potrzebny jelitom na podjęcie normalnych funkcji trawiennych. Jeśli nie ma żadnych powikłań, pacjent może wrócić do domu już po 2-4 dniach od wykonania zabiegu. Po tradycyjnej operacji trzeba uważać, by w miejsce cięcia nie wdało się zakażenie. Ponadto, przez 3 miesiące po zabiegu należy wystrzegać się nadmiernego wysiłku fizycznego, który grozi wystąpieniem przepukliny pooperacyjnej.

Najtrudniejsze jest rozpoznanie i leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego u kobiet w ciąży. Bardzo łatwo dokonać pochopnego rozpoznania choroby albo całkowicie ją przeoczyć - kobieta często oddaje mocz, wymiotuje i ma bóle po prawej stronie brzucha, ale objawy te można przypisać właśnie ciąży. Warto w takich przypadkach zgłosić się na oddział chirurgiczny i poddać obserwacji lekarskiej. Nie wolno w tym przypadku zwlekać z operacją, ponieważ mogą pojawić się powikłania, które stanowią ryzyko wystąpienia przedwczesnego porodu, a co gorsza - poronienia.

Powikłania po operacji

Po usunięciu wyrostka robaczkowego czasem zdarzają się powikłania. Należą do nich:

Naciek okołowyrostkowy - jest to powikłanie ostrego zapalenia wyrostka. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku, gdy choroba pozostała nierozpoznana albo nie podjęto odpowiednio wcześnie właściwego leczenia. Naciek okołowyrostkowy polega na zlepieniu się pętli jelitowych ze zmienionym zapalnie wyrostkiem. Zwykle chirurg wstrzymuje się z decyzją podjęcia szybkiej interwencji operacyjnej, gdyż istnieje duże ryzyko rozszerzenia się zakażenia w jamie brzusznej, podczas trwania zabiegu. Aby zminimalizować zagrożenie wystąpienia zrostów, pacjentowi zaleca się ostrożność i całkowite podporządkowanie zaleceniom lekarskim.

Ropień okołowyrostkowy - gorączka występując 5 dni po zabiegu chirurgicznym świadczy o pojawieniu się ropnia (najczęściej w tzw. zatoce Douglasa), który powstaje po wytworzeniu się nacieku okołowyrostkowego. Ropień powinien być opróżniony pod kontrolą USG przez nakłucie śródskórne, z pozostawieniem drenu na kilka dni. Jeśli ropień powróci, trzeba poddać się operacji polegającej na otwarciu brzucha, opróżnieniu ropnia i zastosowaniu drenażu. Dodatkowo stosowana jest kuracja antybiotykowa.