Jak założyć spółdzielnię socjalną?

Spółdzielnia socjalna łączy w sobie cechy przedsiębiorstwa i organizacji pozarządowej. Najważniejszą jej rolą jest umożliwienie osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym, powrotu do uregulowanego życia społecznego i aktywności na rynku pracy. Spółdzielnia socjalna opiera swą działalność na zasadzie osobistego świadczenia pracy przez jej członków.

Założyciele

Spółdzielnię socjalną mogą założyć:

1. Bezrobotni - osoby niezatrudnione i nie wykonujące innej pracy zarobkowej, zdolne i gotowe do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej; nie uczące się w szkole, z wyjątkiem tych które uczą się w szkole dla dorosłych lub przystępują do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej, gdzie studiują w formie studiów niestacjonarnych; osoby zarejestrowane we właściwym dla miejsca zameldowania stałego bądź czasowego Powiatowym Urzędzie Pracy oraz poszukujący zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
2. Bezdomni - osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających, a także zwolnione z zakładu karnego, mające trudności w integracji ze środowiskiem; uchodźcy realizujący indywidualny program integracji, podlegający wykluczeniu społecznemu ze względu na swoją sytuację życiową, nie będący w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdujący się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu rodzinnym, społecznym i zawodowym.
3. Niepełnosprawni - osoby, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności: lekki, umiarkowany, znaczny; lub całkowitej albo częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów lub niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia.
4. Inne osoby, w liczbie nie większej niż 50% ogólnej liczby założycieli.
5. Organizacje pozarządowe.
6. Kościelne osoby prawne.

Spółdzielnię socjalną może założyć co najmniej 5 i nie więcej niż 50 osób fizycznych. W przypadku spółdzielni, które powstały w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych, liczba członków może wynosić więcej niż 50.  

Jeśli chodzi o osoby prawne, spółdzielnię socjalną mogą założyć co najmniej 2 osoby, ale nie więcej niż 50 osób. Są oni zobowiązani do zatrudnienia w spółdzielni co najmniej 5 osób fizycznych, w terminie sześciu miesięcy od dnia wpisu spółdzielni do Krajowego Rejestru Sądowego.

Statut

Statut spółdzielni socjalnej to najważniejszy dokument. Określa zakres działalności, organy, strukturę, tryb podejmowania decyzji oraz inne kwestie związane z jej funkcjonowaniem.

Statut powinien określać:

• nazwę podmiotu, czyli "Spółdzielnia socjalna" wraz z podaniem siedziby;
• przedmiot działalności i czas jej trwania, jeśli spółdzielnię założono na czas określony;
• wysokość wpisowego i ilość udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować, a także terminy wnoszenia i zwrotu oraz skutki nie wniesienia udziału w terminie;
• prawa i obowiązki członków, m.in.: zasady zwoływania walnych zgromadzeń oraz podejmowania uchwał;
• zasady oraz tryb wyboru i odwoływania członków organów spółdzielni.

Warunkiem przyjęcia na członka jest złożenie deklaracji pod klauzulą nieważności w formie pisemnej. Deklaracja powinna zawierać imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania przystępującego, a jeśli jest on osobą prawną - jego nazwę i siedzibę. Członek może w deklaracji lub odrębnym oświadczeniu wskazać osobę, której spółdzielnia będzie obowiązana po jego śmierci wypłacić udziały. Prawo z tego tytułu nie należy do spadku.

Przygotowując statut spółdzielni, założyciele mogą skorzystać ze wzorów statutów dostępnych na stronach internetowych albo z usług prawnika. Do statutu należy dołączyć zaświadczenia potwierdzające uprawnienia do bycia członkiem spółdzielni socjalnej oraz listę obecności założycieli wraz z ich podpisami.

Działalność

Spółdzielnia socjalna działa na rzecz:

• odbudowywania i podtrzymywania umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej oraz pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu;
• odbudowywania i podtrzymywania zdolności do samodzielnego świadczenia pracy - działanie te nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię działalności gospodarczej.

Spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność społeczną, społecznie użyteczną, kulturalno-oświatową, zarówno na rzecz swoich członków jak i środowiska lokalnego.

Wsparcie finansowe ze strony państwa

• zwolnienie z opłat rejestracyjnych;
• jednorazowe środki z funduszu pracy na podjęcie działalności gospodarczej, w kwocie nie przekraczającej 4-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka;
• środki z funduszu pracy w wysokości 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka;
• środki na wniesienie wkładu do spółdzielni w wysokości nie wyższej niż 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia (niepełnosprawni zarejestrowani w PUP jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy);
• finansowanie ze środków funduszu pracy składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe od kwoty minimalnego wynagrodzenia osób w pełnej wysokości przez okres 24 miesięcy od dnia zatrudnienia oraz w połowie wysokości przez kolejne 12 miesięcy, na podstawie umowy między starostą a spółdzielnią oraz udokumentowanego wniosku spółdzielni.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 16 września 1982 roku - Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2003 r., Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 roku o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. z 2006 r., Nr 94, poz. 651 z późn. zm.).