Jak czytać morfologię?

Morfologia krwi jest jednym z najważniejszych i najbardziej rozpowszechnionych badań. Określa stan zdrowia osoby badanej i pozwala wykryć procesy chorobowe zachodzące w organizmie. Wyniki badań obrazują funkcjonowanie niemalże wszystkich narządów ciała, ale odczytanie ich jest bardzo skomplikowane. Poniższa charakterystyka przedstawia opis składników krwi oraz ich dopuszczalne normy w organizmie człowieka.

WBC (White Blood Cell) – leukocyty (krwinki białe). Norma u kobiet i mężczyzn wynosi 4,1–10,9 K/µl. Wzrost krwinek białych może być spowodowany m.in.: opalaniem się na słońcu, nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wysoką temperaturą otoczenia ale też w przypadku zatruć, uszkodzenia tkanek, stanów zapalnych, białaczki czy nowotworów. Zmniejszenie leukocytów może być spowodowane uszkodzeniem szpiku przez chorobę, skutkiem ubocznym leczenia albo niedoborem limfocytów i granulocytów.

RBC (Red Blood Cell) – erytrocyty (krwinki czerwone). U kobiet norma wynosi 3,9–5,6 M/µl, natomiast u mężczyzn 4,5–6,5 M/µl. U niemowląt 3,8 M/µl. Podwyższenie liczby krwinek czerwonych zwane erytrocytozą jest rzadko spotykaną chorobą. Jej przyczyną może być niedotlenienie albo duża produkcja hormonu pobudzającego wytwarzanie RBC we krwi. Częściej jednak dochodzi do niedokrwistości, która wywoływana jest utratą krwi, niedoborem kwasu foliowego lub witaminy B12, niedoborem żelaza a także chorobą nerek, ciążą i nowotworami.

OB – odczyn Biernackiego. Oznacza szybkość opadania krwinek czerwonych. U kobiet norma wynosi do 12 mm/godz, zaś u mężczyzn do 8 mm/godz. Przekroczenie dopuszczalnych norm zwykle następuje na skutek stanów zapalnych, chorób autoimmunologicznych czy nowotworów.

HGB lub Hb – hemoglobina. Norma u kobiet wynosi 6,8–9,3 mmol/l lub 11,5 – 15,5 g/dl a u mężczyzn 7,4–10,5 mmol/l lub 13,5 – 17,5 g/dl. Obniżenie minimalnej granicy zazwyczaj spowodowane jest niedokrwistością.

MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin) – średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej, pozwala wskazać normalną, zbyt małą lub zbyt dużą ilość hemoglobiny. Norma dla kobiet i mężczyzn wynosi 26 – 32 pg. Spadek MCH jest objawem niedoboru żelaza w anemii.

MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration) – średnie stężenie hemoglobin w krwince czerwonej. Norma u kobiet i mężczyzn wynosi 31 – 36 g/dl lub 20 – 22 mmol/l. Spadająca wartość MCHC świadczy o niedoborze żelaza w anemii; towarzyszy też kobietom miesiączkującym.

HCT – hematokryt. Norma u kobiet wynosi 37 – 47%, u mężczyzn 40 – 51%, zaś u dzieci do 15 roku życia 35 – 39%. Wzrost HCT jest spowodowany np.: odwodnieniem organizmu albo chorobą o nazwie czerwienica. Spadek hematokrytu wskazuje na anemię.

MCV (Mean Corpuscular Volume) lub ŚOK – makrocytoza, średnia objętość krwinki czerwonej. Norma u kobiet wynosi 81 – 97 fl, zaś u mężczyzn 80 – 94 fl. Jeśli wartość spadnie poniżej 80 fl będzie to oznaką niedokrwistości mikrocytowej, spowodowanej niedoborem żelaza. Wynik powyżej 110 fl jest sygnałem niedokrwistości megaloblastycznej wynikającej z niedoboru kwasu foliowego albo witaminy B12.

RDW – rozkład objętości krwinek czerwonych. U kobiet i mężczyzn norma wynosi 11,5 – 14,5%. Wzrastająca wartość zwykle jest sygnałem m.in.: niedoboru żelaza, utraty krwi lub skutkiem leczenia kwasem foliowym i/ albo witaminą B12.

PLT – płytki krwi (trombocyty). Norma u kobiet i mężczyzn jest jednakowa i wynosi 140–440 K/µl (G/l). Nadmiar płytek może być wywołany np.: poprzez stan zapalny, niedobór żelaza, usunięcie śledziony, ciążę albo nowotwory o łagodnym przebiegu. Z kolei przyczynami małopłytkowości są m.in.: infekcje, niedobór kwasu foliowego lub witaminy B12, zażywanie leków przeciwbólowych i antybiotyków.

LYMPH (LYM) – limfocyty. Norma u kobiet i mężczyzn wynosi 0,6–4,1 K/µl; 20–45%. Wzrost limfocytów powoduje m.in.: krztusiec, białaczka limfatyczna, świnka, odra, różyczka, kiła, choroby immunologiczne, chłoniaki. Normą jest większa liczba limfocytów u dzieci do lat 4 niż u osób dorosłych. Spadek limfocytów może być przyczyną ostrych zakażeń wirusowych, skutkiem zażywania kortykosterydów albo objawem AIDS.

MONO – monocyty. Norma u kobiet i mężczyzn jest taka sama i wynosi 0,1–0,4 G/l.
Wzrost monocytów wywołuje m.in.: gruźlica, kiła, bruceloza, mononukleoza zakaźna, urazy chirurgiczne, zapalenie wsierdzia, kolagenoza, choroba Crohna, nowotwory. Jeśli MONO przekroczy dolną granicę to przyczyną takiego stanu mogą być np.: infekcje albo zażywanie glikosterydów.

BASO (bazofile) – bazocyty – granulocyty zasadochłonne. Norma u kobiet i mężczyzn wynosi  < 0,1 K/µl (G/l). Nadmiar bazocytów może być wywołany m.in.: stanami alergicznymi, białaczką szpikową, wrzodziejącymi zapaleniami jelita, nadczynnością tarczycy. Wynik poniżej dopuszczalnego minimum może być skutkiem np.: ostrych infekcji, gorączki reumatycznej, zapalenia płuc albo ciężkiego stresu.

EOS (eozynofile) – eozynocyty – granulocyty kwasochłonne. Norma u kobiet i mężczyzn wynosi 0,1–0,3 K/µl (G/l). Wzrost eozynocytów jest spowodowany m.in.: alergiami, chorobami zakaźnymi i pasożytniczymi, astmą oskrzelową, łuszczycą, katarem siennym a także zażywaniem penicyliny. Spadek EOS może nastąpić w przypadku m.in.: zakażenia, posocznicy, duru brzusznego, czerwonki albo wysiłku fizycznego.

NEUT (neutrofile) – neutrocyty – granulocyty obojętnochłonne. Norma u kobiet i mężczyzn waha się w granicach 2,5–6,5 K/µl (G/l). Podwyższenie poziomu neutrocytów jest spowodowane np.: zakażeniami, urazami, krwotokami, zawałami, chorobami metabolicznymi oraz nowotworami. Może wystąpić u kobiet w trzecim trymestrze ciąży i u palaczy. Na spadek granulocytów obojętnochłonnych mają wpływ m.in.: zakażenia grzybicze, wirusowe, bakteryjne i pierwotniakowe a także leczenie cystostatykami.