Co grozi za łapownictwo?

Przyjmowanie korzyści majątkowych, osobistych bądź ich obietnicy przez osoby pełniące funkcje publiczne, stanowi przestępstwo karne. Łapówka najczęściej wręczana jest osobie lub grupie osób, dla osiągnięcia określonego celu z pominięciem standardowych procedur. Poniżej znajdują się wskazówki, co grozi za przyjęcie i wręczanie korzyści majątkowych.

Podmiot łapownictwa

Kodeks karny przewiduje odpowiedzialność za dwie podstawowe kategorie łapownictwa:

• przekupstwo, czyli łapownictwo czynne;
• sprzedajność, czyli łapownictwo bierne.

Podmiotem łapownictwa czynnego może być każda osoba, która wręcza lub obiecuje łapówkę w zamian za załatwienie interesującej ją sprawy w urzędzie czy instytucji państwowej, przez osobę przyjmującą korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę. Z kolei podmiotem łapownictwa biernego może być funkcjonariusz publiczny lub osoba pełniąca funkcję publiczną, przyjmująca łapówkę.

Podmiotem zbiorowym łapownictwa jest osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej z wyłączeniem Skarbu Państwa, jednostek samorządowych terytorialnego i ich związków oraz organów państwowych i samorządu terytorialnego. Podmiotem zbiorowym jest również spółka handlowa z udziałem Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub związku takich jednostek, przedsiębiorca nie będący osobą fizyczną, a także zagraniczna jednostka organizacyjna. Podmiot zbiorowy ponosi odpowiedzialność, jeśli przestępstwo popełnione przez osobę fizyczną działającą w imieniu lub interesie podmiotu zbiorowego zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. Postępowanie wszczyna się na wniosek prokuratora lub pokrzywdzonego.

Kary za łapownictwo

Wszystko zależy od rodzaju wykonywanej pracy oraz charakteru samej łapówki i czynności, która w zamian za nią ma zostać podjęta.

Za przyjęcie łapówki przez funkcjonariusza publicznego (m.in.: policjanta, urzędnika gminy, nauczyciela, lekarza, itp.) grozi:

• kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat - za przyjęcie łapówki w postaci korzyści majątkowej, korzyści osobistej albo za samą obietnicę otrzymania takiej korzyści, jeśli przyjął łapówkę za dokonanie czynności w ramach swojej pracy. Łapówka najczęściej wręczana jest za pozytywne rozpatrzenie wniosku, wygranie przetargu czy zaliczenie egzaminu;
• kara grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności do 2 lat - za przestępstwo jak powyżej, ale w tzw. "przypadku mniejszej wagi";
• kara pozbawienia wolności od 1 roku do 10 lat - w przypadku, gdy za łapówkę lub przyjęcie jej obietnicy funkcjonariusz publiczny załatwia jakąś sprawę niezgodnie z prawem, np.: zdradza tajemnicę urzędową, ujawnia czyjeś dane osobowe, itp. Kara nie ominie również tego, kto sam żąda łapówki za wykonanie swoich czynności służbowych, będących jego obowiązkiem;
• kara pozbawienia wolności od 2 do nawet 12 lat - za przyjęcie znacznej kwoty łapówki lub innej dużej korzyści o charakterze majątkowym.

Orzeczenie skazujące na karę za przyjęcie łapówki uniemożliwia w przyszłości zdobycie zaświadczenia o niekaralności, które jest jednym z warunków zatrudnienia na stanowisku publicznym.

Za łapownictwo odpowiada również osoba:

1. Uprawniona do głosowania, która przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo takiej korzyści żąda za głosowanie w określony sposób.
2. Pełniąca funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub mająca, z racji zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji istotny wpływ na podejmowanie decyzji związanych z działalnością takiej jednostki, która przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za zachowanie mogące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo za czyn nieuczciwej konkurencji lub za niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy bądź odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia.
3. Organizująca profesjonalne zawody sportowe lub w nich uczestnicząca, która przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik tych zawodów.

Za przyjęcie łapówki w zamian za określony sposób głosowania grozi:  

• kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat;
• kara grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności do 2 lat - za tzw. "przypadek mniejszej wagi".

W przypadku otrzymania łapówki, należy czym prędzej zgłosić sprawę na policję - jeśli sama zacznie poszukiwać sprawcy albo dowie się o przestępstwie z innych źródeł, sąd nie będzie mógł zastosować nadzwyczajnego złagodzenia kary i nie odstąpi od jej wymierzenia. Dlatego nie warto zwlekać z informowaniem o takich sytuacjach, gdyż można później ponieść odpowiedzialność karną. Nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpienie od jej wymierzenia, oznacza co prawda wydanie wyroku skazującego, ale bez ponoszenia kary.

Wręczanie łapówki lub udzielanie obietnicy jej wręczenia po pozytywnym załatwieniu sprawy również stanowi przestępstwo, za które grożą kary w wysokości odpowiadającej przyjęciu łapówki. W przypadku wręczania korzyści majątkowej istnieje możliwość uniknięcia kary, jeśli po przyjęciu przez łapówkarza korzyści lub obietnicy, fakt ten zostanie natychmiast zgłoszony na policję, nim ta się o tym sama dowie.

Przestępstwem jest także przyjęcie tzw. "płatnej protekcji". Polega ona na oferowaniu swych usług przez jakąkolwiek osobę, np.: pomyślne załatwienie sprawy urzędowej w zamian za korzyści majątkowe, osobiste lub obietnicę otrzymania takiej korzyści. Oferując pomoc sprawca zapewnia, że ma wpływy i znajomości w urzędzie lub innej instytucji państwowej (krajowej bądź zagranicznej).

Za "płatną protekcję" grozi:

• kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat;
• kara grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności do 2 lat - w "przypadkach mniejszej wagi.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm.).