Konstytucja RP - co powinieneś wiedzieć

Poradopedia.pl  |   |  + 3  |  Ocena: (głosy: 1)

Konstytucja RP jest najważniejszym aktem prawnym i podstawą ustroju naszego państwa. Uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 roku, została przyjęta w referendum konstytucyjnym 25 maja, a 17 października weszła w życie. Konstytucja składa się z preambuły i 13 rozdziałów, w tym z 243 artykułów.

Najważniejsze zasady kształtujące ustrój RP

Zasada dobra wspólnego

"Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli". Na podstawie tego przepisu władze publiczne zobowiązane są do przeciwdziałania jednostkom czy grupowym zakusom zmierzającym do zawłaszczenia dla siebie dobra wspólnego.

Zasada państwa demokratycznego

W Polsce panować powinien ustrój demokratyczny, w którym władzę sprawuje Naród. Jest to ustrój stanowiący w swoim założeniu zaprzeczenie ustroju autorytarnego oraz dyktatury.

Zasada państwa prawa (zasada praworządności lub zasada rządów prawa)

Jest to szereg reguł i zasad, które wynikają z samej istoty państwa prawnego, czyli państwa które "porusza się na zawiasach prawa".

Zasada państwa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej

RP ma być nie tylko demokratycznym państwem prawnym, lecz również państwem, które urzeczywistnia "zasady sprawiedliwości społecznej". Zasady te w polskiej Konstytucji są odpowiednikiem koncepcji państwa socjalnego, znanej innym współczesnym konstytucjom.

Zasada państwa jednolitego

RP jest państwem jednolitym (suwerennym) - istnieje tylko jeden podmiot władzy najwyższej (określony w Konstytucji - Naród), który sprawuje władzę na całym terytorium Polski, nie dzieląc jej z żadnymi jednostkami składowymi państwa. Oznacza to, że żadna z jednostek podziału terytorialnego RP nie posiada samodzielności państwowej, nie jest suwerenna i dlatego nie może być na nią przeniesione wykonywanie określonego zakresu władzy państwowej.

Zasada zwierzchności narodu

Naród jako całość (wszyscy obywatele), nie zaś jakiś inny podmiot, autorytet, grupa społeczna czy partia polityczna, sprawuje władzę pierwotną i od nikogo niezależną (suwerenną).

Zasada bezpośredniego stosowania Konstytucji

Większość przepisów Konstytucji nadaje się do bezpośredniego stosowania, czyli że organ państwowy (sąd lub organ administracji publicznej) może w konkretnym przypadku oprzeć swoje rozstrzygnięcie bezpośrednio na podstawie samej Konstytucji i to niezależnie od tego, czy w zakresie danego unormowania konstytucyjnego wydana została ustawa (sprzeczność ustawy z Konstytucją), czy też nie. 

Konstytucja RP - wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela

Zasady ogólne:

  • przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela - jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie jest obowiązkiem władz publicznych;
  • wolność człowieka podlega ochronie prawnej;
  • wszyscy są równi wobec prawa - wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne;
  • nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny;
  • kobieta i mężczyzna w RP mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym;
  • obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi - inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa;
  • obywatel polski nie może stracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie;
  • RP zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury;
  • podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony RP;
  • kto znajduje się pod władzą RP, korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji.

Wolności i prawa osobiste:

  • prawna ochrona życia;
  • zakaz stosowania kar cielesnych;
  • nietykalność osobista i wolność osobista;
  • każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny;
  • każdy bezprawnie pozbawiony wolności ma prawo do odszkodowania;
  • odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia;
  • każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu;
  • zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości nie podlegają przedawnieniu;
  • prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd;
  • prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym;
  • wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się;
  • nienaruszalność mieszkania - przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub pojazdu może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony;
  • wolność poruszania się po terytorium RP oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu;
  • wolność sumienia i religii;
  • wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

Wolności i prawa polityczne:

  • wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich;
  • wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców;
  • prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne;
  • prawo do udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeśli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat;
  • prawo do składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej.

Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne:

  • prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia;
  • wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy;
  • prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;
  • prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów;
  • prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego;
  • prawo do ochrony zdrowia;
  • prawo do nauki;
  • rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych;
  • ochrona praw dziecka;
  • wolność twórczości artystycznej, badań naukowych i ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury;
  • prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska;
  • polityka sprzyjająca zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, rozwój budownictwa socjalnego;
  • ochrona konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Środki ochrony wolności i praw:

  • prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej;
  • możliwość dochodzenia naruszonych wolności lub praw na drodze sądowej;
  • prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji;
  • prawo wnoszenia skarg do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji;
  • prawo wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.

Obowiązki obywatela polskiego:

  • wierność Ojczyźnie i troska o dobro wspólne;
  • przestrzeganie prawa RP;
  • ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków;
  • obrona Ojczyzny;
  • dbałość o stan środowiska i ponoszenie odpowiedzialności za jego pogorszenie. 

Oceń poradę: Przydatna Nie polecam

Komentarze

Zostaw komentarz:


Liczba komentarzy: 3
~Znafca | 2015-03-28 22:33
Na świecie obowiazuje zasada"może wy macie rację ale wy macie karabiny".